प्रयागराज, : मौनी अमावस्यानिमित्त प्रयागराज येथे आयोजित महाकुंभ मेळ्यात शाही स्नानासाठी एकाच वेळी लाखो भाविक उपस्थित होते. संगम घाटावर झालेल्या या स्नानावेळी अचानक चेंगराचेंगरीची परिस्थिती निर्माण झाली, ज्यात १० जणांचा मृत्यू झाल्याची माहिती समोर आली आहे. हे एक भयंकर आपत्ती होते, ज्यामुळे या दिवशी आयोजित केलेल्या धार्मिक कार्याच्या आधीच सुरक्षा व्यवस्थेची आणि व्यवस्थापनाची महत्त्वाची चर्चा सुरू झाली आहे. यासोबतच, १९५४ साली झालेल्या चेंगराचेंगरीची भीती पुन्हा उडाली आहे, ज्या घटनेत तब्बल ५०० लोकांचा मृत्यू झाला होता.
दररोज महत्वाच्या घडामोडी आणि MBC Marathi च्या संपर्कात राहण्यासाठी आमचा सोशल मीडिया फॉलो करा.
१९५४ च्या चेंगराचेंगरीचे स्मरण
१९५४ साली भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर पहिल्यांदा आयोजित केलेल्या कुंभ मेळ्यात गडबड आणि चेंगराचेंगरी झाली होती. त्या वेळी हत्ती नियंत्रणाबाहेर गेला होता, ज्यामुळे संगम घाटावर एकाच वेळी गोंधळ उडाला. हजारों भाविक एकत्र आले होते आणि त्यांची सुरक्षितता पाहण्यासाठी बंदोबस्त असला तरी, त्या गडबडीत ५०० जणांचा मृत्यू झाला. या घटनेनंतर प्रशासनाने तत्कालीन उपाययोजना केल्या आणि सुरक्षा व्यवस्थेतील मोठे बदल घडवले. लाऊडस्पीकर, १००० हून अधिक स्ट्रिट लाइट्स आणि हत्तीवर बंदी यासारख्या उपाययोजना राबवण्यात आल्या.
पंडीत नेहरू आणि वादग्रस्त भेट
१९५४ मध्ये घडलेल्या चेंगराचेंगरीच्या घटनेला माजी पंतप्रधान पंडीत जवाहरलाल नेहरू जबाबदार असल्याचा आरोप काही जणांनी केला होता. त्या दिवशी पंडीत नेहरूंनी संगम घाटावर शाही स्नान केले होते. त्यांच्या भेटीसाठी तिथे कडक बंदोबस्त ठेवण्यात आला होता, ज्यामुळे सामान्य लोकांना घाटावर जाण्यापासून रोखून ठेवले गेले. यामुळे या गर्दीची स्थिती अधिक तीव्र झाली. तथापि, बीबीसीने दिलेल्या वृत्तानुसार, नेहरू त्या दिवशी कुंभ मेळ्यात उपस्थित नव्हते, त्यांनी त्याआधीच परिस्थितीचा आढावा घेतला होता.
कुंभ मेळ्यांमध्ये चेंगराचेंगरीचे इतिहास
कुंभ मेळ्यात चेंगराचेंगरीच्या घटना काही वेळी घडलेल्या आहेत. १९८६ मध्ये हरिद्वार, २००३ मध्ये नाशिक, २०१० मध्ये हरिद्वार आणि २०१३ मध्ये प्रयागराज येथील कुंभ मेळ्यात चेंगराचेंगरी झाली. या सर्व घटनांमध्ये अनेक लोकांचा मृत्यू झाला आणि काही जण गंभीरपणे जखमी झाले. १९८६ मध्ये हरिद्वार कुंभ मेळ्यात २०० लोकांचा मृत्यू झाला, तर २००३ मध्ये नाशिकमध्ये ३९ लोक मृत्युमुखी पडले. २०१० मध्ये हरिद्वार कुंभ मेळ्यात साधू आणि भाविकांमध्ये संघर्ष झाल्यामुळे सात लोकांचा मृत्यू झाला आणि १५ जण जखमी झाले. २०१३ मध्ये प्रयागराज येथे अलाहाबाद रेल्वे स्टेशनवर चेंगराचेंगरी झाली आणि ४२ लोकांचा मृत्यू झाला.
सुरक्षा उपाय आणि प्रशासनाची तयारी
या सर्व घटनांनंतर प्रशासनाने सुरक्षा व्यवस्थेत मोठे सुधारणा केल्या आहेत. १९५४ मध्ये झालेल्या दुर्घटनेनंतर, प्रशासनाने वीआयपींच्या भेटी रद्द करण्यास सांगितले आणि आजही हा नियम लागू आहे. उत्तर प्रदेश सरकारने चेंगराचेंगरी टाळण्यासाठी अनेक उपाययोजना घेतल्या आहेत, जसे की तात्पुरते हॉस्पिटल तयार करणे, गर्दीचे नियमन करणे आणि प्रत्येक स्थानावर सुरक्षेची कडक तपासणी करणे.
प्रशासनाचा बदललेला दृषटिकोन
कुंभ मेळ्यात शाही स्नानासाठी उपस्थित असलेल्या लाखो भाविकांच्या सुरक्षेसाठी प्रशासनाचा दृष्टिकोन बदललेला आहे. १९५४ च्या घटनेनंतर, प्रत्येक महाकुंभ, अर्ध कुंभ आणि कुंभ मेळ्यात सुरक्षा आणि व्यवस्थापनाचे महत्त्व अधिक वधारले आहे. प्रशासन आता प्रत्येक घटनांची गंभीरपणे मांडणी करत आहे, जेणेकरून अशा दुर्घटनांची पुनरावृत्ती होऊ नये. त्याचबरोबर, वेळोवेळी बदललेली दिशा आणि उपाय योजनांमुळे सुरक्षा व्यवस्था अधिक सुदृढ होईल अशी आशा आहे.
