बजरंग पुनिया निलंबित: डोपिंग प्रकरणात चार वर्षांची शिक्षा

भारतीय कुस्तीचे स्टार खेळाडू बजरंग पुनिया यांना राष्ट्रीय उत्तेजकविरोधी यंत्रणा (NADA) आणि जागतिक कुस्ती संघटना (UWW) यांच्याकडून डोपिंग नियमांचे उल्लंघन केल्याबद्दल चार वर्षांसाठी निलंबित करण्यात आले आहे. मार्च २०२४ मध्ये बजरंग यांनी डोपिंग चाचणीसाठी नमुना देण्यास नकार दिल्याचा आरोप आहे, ज्यामुळे त्यांना या कठोर शिक्षेला सामोरे जावे लागले आहे.

बजरंग पुनिया डोपिंग चाचणी प्रकरणाचा तपशील

या प्रकरणाची सुरुवात २३ एप्रिल २०२४ रोजी झाली, जेव्हा NADA ने बजरंग यांना निलंबित केले. यानंतर UWW नेही त्यांना निलंबनाची कारवाई लागू केली. बजरंग यांनी या कारवाईविरोधात दाद मागितली आणि प्रकरणाला आव्हान दिले. ३१ मे रोजी NADA च्या अनुशासनात्मक डोपिंग पॅनेलने (ADDP) हे तात्पुरते निलंबन रद्द केले. मात्र, २३ जून २०२४ रोजी NADA ने पुन्हा बजरंग यांना नोटीस बजावली, ज्यावर त्यांनी ११ जुलैला लेखी निवेदनाद्वारे स्पष्टीकरण दिले.

२० सप्टेंबर आणि ४ ऑक्टोबर २०२४ रोजी झालेल्या सुनावणीमध्ये ADDP ने ठरवले की बजरंग यांनी डोपिंग नियंत्रण नियमांचे उल्लंघन केले असून, त्यांना ४ वर्षांच्या कालावधीसाठी अपात्र घोषित करणे उचित ठरेल.

ADDP च्या निर्णयाची कारणमीमांसा*

ADDP च्या आदेशानुसार, बजरंग पुनिया यांचे निलंबन २३ एप्रिल २०२४ पासून सुरू होईल. मात्र, ३१ मे ते २१ जून २०२४ या कालावधीत त्यांचे निलंबन रद्द झाले होते, त्यामुळे हा कालावधी शिक्षेमध्ये गणला जाणार नाही. याचा अर्थ असा की, बजरंग पुनिया २३ एप्रिल २०२८ पर्यंत कोणत्याही राष्ट्रीय किंवा आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांमध्ये सहभागी होऊ शकणार नाहीत.

बजरंग पुनियाचे म्हणणे

बजरंग पुनियाने डोपिंग नियंत्रणावरील कारवाईबद्दल आपली नाराजी व्यक्त केली आहे. त्यांनी स्पष्ट केले की त्यांनी डोपिंग चाचणीसाठी नमुना देण्यास कधीही सरळसरळ नकार दिला नव्हता. NADA च्या अधिकार्‍यांकडून वापरण्यात आलेल्या संपलेल्या किटबाबत स्पष्टीकरण मागितले होते.मात्र त्यावर NADA ने कोणतेही समाधानकारक उत्तर दिले नाही.

बजरंग म्हणाले मी नमुना देण्यासाठी तयार होतो, पण मला समजले की वापरण्यात आलेले किट एक्सपायर झाले आहे. त्यामुळे NADA कडून आधी स्पष्टीकरण मिळाल्यानंतर नमुना देण्यास मी तयार होतो. ही प्रक्रिया नियमांमध्ये बसत असताना देखील मला डोपिंग उल्लंघनाच्या आरोपाखाली लक्ष्य केले गेले.

NADA चे उत्तर

NADA ने या प्रकरणात बजरंग पुनियाला दोषी ठरवताना म्हटले की, “खेळाडूने डोपिंग चाचणीसाठी नमुना देण्यास नकार दिल्यामुळे डोपिंगविरोधी नियमांचे उल्लंघन झाले आहे. NADA च्या अधिकार्‍यांनी सांगितले की, “डोपिंग नियंत्रण अधिकारी (DCO) यांनी बजरंग यांच्याशी संपर्क साधून त्यांना चाचणीसाठी नमुना देण्याचे कळवले होते. मात्र, खेळाडूने नमुना देण्यासाठी सहकार्य केले नाही.

निलंबनाचा खेळाडूच्या करिअरवरील परिणाम*

या निलंबनामुळे बजरंग पुनियाच्या खेळाडू म्हणून कारकिर्दीवर मोठा परिणाम झाला आहे. ते आता २०२८ पर्यंत कोणत्याही प्रकारच्या स्पर्धात्मक कुस्तीमध्ये सहभागी होऊ शकणार नाहीत. त्यांना परदेशात कोचिंग नोकरीसाठी अर्ज करण्यासही मज्जाव आहे.

विवादाची पार्श्वभूमी

बजरंग पुनिया हे भारतीय कुस्ती महासंघाचे (WFI) माजी अध्यक्ष ब्रिजभूषण शरण सिंग यांच्याविरुद्धच्या आंदोलनाचा सक्रिय भाग होते. त्यांच्या मते, याच विरोधी भूमिकेमुळे त्यांना डोपिंग नियंत्रणाच्या नावाखाली अन्यायकारक वागणूक दिली जात आहे.

खेळजगतात नाराजी

या निर्णयावर कुस्तीप्रेमी आणि खेळतज्ज्ञांमध्ये संमिश्र प्रतिक्रिया उमटत आहेत. काहींनी NADA च्या निर्णयाचे समर्थन केले आहे, तर काहींनी या प्रकरणाच्या निष्पक्ष चौकशीची मागणी केली आहे.

बजरंग पुनियाचे निलंबन हे भारतीय कुस्ती क्षेत्रासाठी मोठा धक्का मानले जात आहे. आता हे पाहावे लागेल की पुढील काळात बजरंग आपले निलंबन कमी करण्यासाठी कोणत्या उपाययोजना करतात.