फसवणूक टाळण्यासाठी बँक चेकच्या सुरक्षित वापराचे मार्गदर्शन

बँक चेक सही नियम: आर्थिक सुरक्षिततेसाठी आवश्यक मार्गदर्शन

आजच्या घडीला प्रत्येक व्यक्तीचे बँकेत खाते असणे गरजेचे झाले आहे. आर्थिक व्यवहार आणि पैशांची देवाणघेवाण ही प्रक्रिया सहज आणि सुरळीत होण्यासाठी बँकेचे नियम आणि अटींचे पालन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. बँकेत व्यवहार करताना विविध प्रकारचे नियम आणि प्रोसेस समजून घेणे गरजेचे आहे, त्यामध्ये चेकबुक संबंधित नियम खूप महत्त्वाचे आहेत.

चेक वापरताना किंवा चेकवर सही करताना काही नियम लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे. अशा नियमांची माहिती नसल्यास आर्थिक नुकसान होऊ शकते, म्हणून हे नियम प्रत्येक खातेदाराने लक्षात ठेवायला हवेत.

चेकच्या मागील बाजूने सही करताना घ्यावयाची काळजी

चेक ही एक लेखी हमी असते, ज्याद्वारे बँकेतून पैसे काढले जातात किंवा एका खात्यातून दुसऱ्या खात्यात पैसे हस्तांतरित केले जातात. हे व्यवहार सोपे असले तरी, त्यामध्ये चूक होण्याची शक्यता असते, विशेषत: सही करताना. म्हणूनच, सही करताना काही महत्त्वाचे मुद्दे लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे

• मागील बाजूस सही: सर्वच चेकवर मागील बाजूस सही करावी लागत नाही. फक्त बेअरर (Bearer) चेकवर मागील बाजूस सही केली जाते. हा प्रकार चेक देणाऱ्या व्यक्तीची सही असलेल्या चेकवर कोणत्याही व्यक्तीने पैसे काढण्याचा अधिकार देतो.
• फसवणूक टाळा: बँक बेअरर चेकवर सही करून पैसे काढणाऱ्या व्यक्तीस जबाबदार धरत नाही. त्यामुळे चेकवर सही करताना विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. बँक चेक सही संबंधित नियम (Bank Check Signature Rules 2024)

1. चेक कोणासाठी: चेक चालू किंवा बचत खात्यासाठी जारी केला जातो.
2. प्राप्तकर्ता: चेकवर नाव असलेला प्राप्तकर्ताच त्या चेकद्वारे व्यवहार करू शकतो.
3. तारीख नसल्यास: जर चेकवर तारीख नसेल, तर तो चेक अवैध मानला जातो.
4. चेकची वैधता: चेक जारी केल्याच्या तारखेपासून तीन महिन्यांसाठी वैध असतो.
5. MICR कोड: चेकच्या तळाशी 9 अंकी MICR कोड असतो, जो चेक क्लिअरन्स सुलभ करतो.
6. ओव्हरराईट नको: चेकवर ओव्हरराईट (म्हणजे बदल) न करता सही करणे आवश्यक आहे.
7. नाव अचूक लिहा: चेकवर पैसे देणाऱ्याचे नाव अचूक असणे आवश्यक आहे.
8. रक्कम अचूक लिहा: चेकवरील रक्कम शब्द आणि अंकात दोन्हीमध्ये लिहिणे आवश्यक आहे.
9. सही संबंधित नियम: चेकवर सही करताना योग्य ती काळजी घेतली नाही, तर फसवणूक होण्याची शक्यता असते.

सही करताना काय काळजी घ्यावी?*

चेकवर सही करताना ओव्हरराईट किंवा दुसऱ्याच्या सहीचा वापर केल्यास आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता असते. जर कोणत्याही प्रकारची चूक झाली, तर चेक रद्द करून नवीन चेक जारी करण्याचा पर्याय आहे. म्हणूनच, या नियमांचे पालन करणे अत्यंत आवश्यक आहे.

बँकेचे व्यवहार करताना चेकशी संबंधित सर्व नियम समजून घेणे आणि त्यांचे काटेकोरपणे पालन करणे हे आपल्याच हिताचे आहे. चेक जारी करताना किंवा प्राप्त करताना प्रत्येक चरण काळजीपूर्वक पार पाडल्यास आपली फसवणूक होण्याची शक्यता कमी होते.